De heer Van Baalen (VVD): Voorzitter. Wie redenen zoekt voor het bestaan van de Europese integratie, kan kijken naar 50 jaar vrede in West-Europa en 50 jaar vrijheid. Ik denk dat er geen betere argumenten te vinden zijn.

De VVD steunt de uitbreiding van de Europese Unie met en uit overtuiging. De Europese integratie is het meest geslaagde vredesproject in de geschiedenis van ons continent. Het is van groot belang dat de landen van Midden-, Zuid- en Oost-Europa op basis van de reeds eerder genoemde criteria van Kopenhagen tot deze Unie van vrijheid en democratie kunnen toetreden. Met het opheffen van de Europese deling zullen de kandidaat-lidstaten verankerd worden in een Unie van welvaart en stabiliteit. Dat is in ieders belang. Het Verdrag van Nice heeft tot doel de uitbreiding institutioneel en politiek mogelijk te maken. De VVD-fractie heeft het verdrag tijdens het wetgevingsoverleg van 12 november jl. op deze criteria beoordeeld. Reeds nu kan ik zeggen dat dit oordeel gematigd positief is uitgevallen. Mijn fractie spreekt zich daarom uit voor ratificatie van Nice. De uitkomsten van Nice leveren weliswaar geen ruime voldoende op, maar iedereen die naar school is geweest, weet dat je ook met een krappe zes in de praktijk kunt slagen.

De VVD is van mening dat de democratie in de Unie verder sterkt zal moeten worden. Als basisregel dient te gelden dat Gemeenschapswetgeving in de eerste pijler op basis van besluitvorming bij gekwalificeerde meerderheid in de Raad van Ministers dient plaats te vinden onder co-decisie met het Europees Parlement, behoudens in ons geval fiscaliteit.

Ten aanzien van het gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid, de tweede pijler, en Binnenlandse Zaken en Justitie, de derde pijler, kiest de VVD voor de intergouvernementele aanpak. Indien zich echter een blijvende inhoudelijke consensus aftekent op beleidsterreinen met een grensoverschrijdend karakter dan wel wanneer besluitvorming in de Unie een aantoonbare meerwaarde heeft, is overheveling van de tweede en de derde pijler naar de eerste mogelijk. De VVD wenst dit apart per beleidsterrein te beoordelen.

Voorzitter. Voorkomen moet worden dat de Europese Unie in een soort permanent Weens Congres gevangen blijft. Na Maastricht volgde Amsterdam, na Amsterdam Nice. Na Nice volgen Laken en een nieuwe IGC. Een blijvende concentratie op institutionele kwesties ontneemt ons de tijd en de energie die noodzakelijk zijn om de nieuwe toetreders in de Unie te integreren. De VVD onderschrijft de uitgangspunten die de minister van Buitenlandse Zaken in zijn Clingendael-lezing heeft neergelegd. De Unie moet zich vooral op praktische zaken richten die de burgers direct raken. Wij moeten het binnen de Unie inhoudelijk eens worden over zaken als veiligheid, werk, gezondheid en milieu. Wanneer wij het inhoudelijk eens zijn, zullen wij de weg vinden om besluiten te nemen. Wanneer wij het niet eens zijn, zullen wij geen overeenstemming bereiken, zelfs niet in een institutioneel perfecte Unie.

De heer Verhagen (CDA): Ter voorbereiding van de nieuwe verdragswijziging roept uw partijgenote mevrouw Plooij-van Gorsel vandaag in de Volkskrant op tot een conventie. Ik ken u als een geharnast tegenstander van een conventie. Het verbaast mij dat u er geen motie over indient. Hoe denkt u over het pleidooi van uw collega?

De heer Van Baalen (VVD): Zoals u ziet heb ik geen harnas aan. Geharnast is dan ook een groot woord. De VVD-fractie in de Tweede Kamer is geen voorstander van een conventie, zeker niet indien daar nationale parlementariërs aan deelnemen. Wij vinden dat nationale parlementariërs zich anders te zeer binden. Of de ICG in 2004 in een forumconventieverband wordt voorbereid zonder die nationale parlementariërs is een zaak waarover wij ons niet definitief wensen uit te spreken. Wat een lid van het Europees Parlement in de Volkskrant stelt -- het waren er trouwens drie -- is blijkbaar een advies aan collega's in de Tweede Kamer en niet meer. Zoals bekend gaat het Europees Parlement niet over Nice en de conventie. Ik accepteer het advies, ik bekijk het en ik conformeer mij aan de lijn van de VVD-fractie in de Tweede Kamer.

De heer Verhagen (CDA): Dus u vindt dat de Nederlandse burger niet moet luisteren naar de uitlatingen van uw partijgenoot?

De heer Van Baalen (VVD): De Nederlandse burger mag en kan luisteren naar eenieder, maar in deze Kamer en in de Eerste Kamer worden beslissingen genomen over verdragen.

Voorzitter. Ik kom tot het Verdrag van Nice en de Europese Commissie. De Commissie is voor de VVD de motor van het Europees integratieproces. Het is voor ons echter niet goed voorstelbaar dat de Commissie optimaal zal functioneren als grote lidstaten, zoals Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië, daarin niet vertegenwoordigd zijn. Ik weet dat de Commissie een communautair orgaan is. Men zit daarin niet als vertegenwoordiger van een lidstaat, maar op eigen titel, maar lidstaten herkennen zich in hun commissaris. De invloed van een Commissie zonder nationale commissarissen van elke lidstaat zal afnemen en verschuiven richting de Raad en het secretariaat van de Raad. Wanneer de Unie 27 leden telt, zal een roulatiesysteem op basis van gelijkwaardigheid worden ingevoerd. De VVD blijft echter aandringen op het principe van één commissaris per lidstaat, gekoppeld aan een reorganisatie van de Commissie, bijvoorbeeld langs lijnen van coördinerende vice-voorzitters. Voor ons is de voorzitter van de Europese Commissie geen direct gekozen president, maar een eerste onder zijns gelijken. Natuurlijk moeten de coördinerende bevoegdheden worden versterkt, maar er moet geen Richtlinienkompetenz worden ingevoerd zoals de Duitse Bondskanselier heeft. Hiermee zal het draagvlak van de Commissie en van initiatieven van die kant alleen maar afnemen.

De heer Timmermans (PvdA): Wijst u datgene wat in Nice is bereikt met betrekking tot de positie van de voorzitter van de Commissie, van de hand?

De heer Van Baalen (VVD): Neen, ik vind dat de ontslagmogelijkheden met betrekking tot de commissarissen en dergelijke zaken aanvaardbaar zijn.  Echter, er is een grens. Het verkiezen van de voorzitter van de Commissie door de bevolking van de EU lijkt mij slecht voor de balans tussen de instellingen.

De heer Timmermans (PvdA):  Voorzitter. Ik constateer dat de VVD niet voor een meer politieke Commissie is. Ook stel ik vast dat wat de heer Van Baalen zojuist stelde, "eerste onder zijns gelijken", niet klopt. Immers, dat is de voorzitter niet meer sinds Amsterdam en hij is het al helemaal niet meer na Nice.

De heer Van Baalen (VVD):  Wij zien hem toch als primus inter pares. Nogmaals, wij vinden de besluitvorming in Nice aanvaardbaar. Op het gebied van de reorganisatie had men verder kunnen gaan -- wat dat betreft kijken wij naar de volgende IGC -- maar de Commissie is voor ons géén Europese regering.

Voorzitter. Ik richt mij vervolgens op de besluitvorming in de Raad. De regel van besluitvorming bij gekwalificeerde meerderheid bij wetgeving wordt ook na Nice niet consequent toegepast. Hetzelfde geldt voor het medebeslissingsrecht van het Europees Parlement. Positief staat de VVD tegenover het early warning system bij mogelijke schendingen van mensenrechten door lidstaten, artikel 7 van het Verdrag van Amsterdam. Eveneens is positief te noemen de versoepeling van de versterkte samenwerking in de eerste pijler en het mogelijk maken van versterkte samenwerking in de tweede en derde pijler. Eenzelfde positief oordeel geldt voor de hervorming van de Europese fondsen na 2007. Wij betreuren het dat dit niet na 2006 gebeurt, maar het is een goede zaak dat wat dit betreft in elk geval een principebesluit is gevallen.

Voorzitter. De stemmenweging is nodeloos gecompliceerd en ondoorzichtig. Beter ware het geweest, het voorstel van de Commissie te volgen waarbij als uitgangspunt gold: één stem per lidstaat, gecombineerd met een meerderheid van de Europese bevolking bij gekwalificeerde besluitvorming. Als wij nu kijken naar de stemmenaantallen, 13 voor Nederland, 12 voor België, 14 voor Roemenië, weten wij onze positie te bepalen. Onze conclusie is dat dit niet sterk voor Nederland is uitgevallen, zeker in combinatie met het verlies van 6 zetels in het Europees Parlement. Maar edoch; 13 stemmen voor Nederland, 12 voor België en 4 voor Luxemburg zijn gelijk aan het stemmengewicht van één grote lidstaat, zijnde 29 stemmen. Dat is minder dan het was, maar het is een goed uitgangspunt, zeker bij coördinatie in Beneluxverband.

Vervolgens ben ik toe aan het Europees Parlement. Voorzitter, of een parlement van 732 leden besluitvaardig is, hangt met name van zijn interne organisatie, discipline en procedures af, en veel minder van zijn omvang. Nogmaals, ook de VVD vindt dit een zeer omvangrijk parlement, maar dat behoeft niet af te doen aan de besluitvaardigheid. Mijn fractie betreurt de teruggang van het aantal Nederlandse zetels van 31 naar 25. Gelet op het feit dat een aantal kandidaat-lidstaten onderbedeeld is -- ik noem Hongarije -- zal de zetelverdeling bij toetreding wederom aan snee komen. Dit biedt ons land een tweede kans.

Voorzitter. Voor de IGC van 2004 staan de kwestie van de subsidiariteit, het Handvest van grondrechten, de vereenvoudiging van verdragen en de rol van nationale parlementen geagendeerd. Mijn fractie zou daar met nadruk ook de openbaarheid van wetgeving in de Raad van minister bij willen betrekken, en de institutionele verankering van de Europese Raad in het institutionele systeem van de EU. De VVD bepleit voorts voor de IGC van 2004 vooral nuchterheid en realisme. Immers, de besluitvaardigheid van de Unie hangt af van inhoudelijke overeenstemming en minder van procedures. Wij zullen onze energie stellig nog nodig hebben voor de noodzakelijke hervorming van de Europese fondsen en het gemeenschappelijke landbouwbeleid en voor de integratie van nieuwe lidstaten. Op grond van de noodzaak van het laatste zal mijn fractie voor de ratificatie van Nice stemmen. Zij doet dit met overtuiging.

De vergadering wordt van 15.47 tot 15.53 uur geschorst.